قرآن و آزادی از منظر استاد مطهری

Authors

محمد بهرامی

abstract

دیدگاه های شهید مطهری درباره آزادی و مباحث پیرامونی آن از منظر آموزه های قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.  شماری از اندیشمندان نقش دین را در صحنه سیاسی و اجتماعی باور ندارند و عده ای چنین نقشی را باور دارند گروه دوم گاه حقوق بشر موضوعه را مبنا قرار می دهند و آیات را تطبیق و یا تأویل می کنند و گاه اعلامیه حقوق بشر را نه یکسره می پذیرند و نه یکسره ردّ می کنند. شهید مطهری از دسته اخیر است. اقسام آزادی در نگاه شهید مطهری نشانگر وجود شرایط در آزادی است. به باور وی، شرط سازگاری میل و خواسته های فرد با میل دیگران شرط لازم است ولی کافی نیست. شهید مطهری برخلاف اگزیستانسیالیست ها، آزادی را هدف نمی داند. آزادی اندیشه، انسان را به رشد و بلوغ اجتماعی می رساند و هنگامی معتبر است که برگرفته از عقل و تفکر باشد و عقیده ای که تقلیدی و احساسی باشد اعتبار ندارد. سخنان شهید مطهری درباره آزادی عقیده، نشان از تفاوت عقیده و تفکر، همسویی عقاید با کمال آدمی و ستیز با عقاید نادرست دارد. ایشان در مورد تشریح جهاد معتقد است این آیات بیانگر موضع منفی دین در برابر آزادی عقیده نیست چه اینکه آیات جهاد وقتی تشریع شد که مسلمانان از شکنجه و اذیت و آزار کافران رنج می دیدند. تشریع جهاد در راستای حفظ کیان حکومت اسلامی و دفاع از مستضعفین است بر این اساس آیات جهاد هیچ گونه تضادی با آزادی عقیده نداشته و مصادیق دفاع، تنها دلالت بر این دارد که مسلمانان می توانند با غیر مسلمانان مبارزه و جهاد نمایند، ولی حق تحمیل عقیده بر ایشان را ندارند.  حکم آزادی بیان همان حکم آزادی عقیده است به همین جهت بت پرستان آزادی بیان ندارند اما آزادی بیان در مورد عقایدی که از تفکر پدید آمده است به شرط عدم توطئه و ریاکاری در خور بیان است و افزون بر این مخاطبان باید از دیدگاه صاحبان بیان در برابر دین آگاهی داشته باشند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

انگاره‌ها و ساختار سیاسی مطلوب از منظر استاد مطهری

در ترسیم نظام سیاسی و محتوای آن همواره سه ساحت از بحث مورد توجه اندیشمندان است: الف) توصیف ساختار موجود و محتوای آن؛ ب) تحلیل ساختار و انگاره‌های مطلوب؛ ج) شیوۀ گذار از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب. مقالۀ حاضر بر آن است که ساختار سیاسی مطلوب و انگاره‌های آن را از منظر استاد مطهری بررسی کند. محوریت شریعت و معارف اسلام در جهت پیشرفت و تعالی انسان و جامعه عمده‌ترین عنصر محتوایی، و تحقق مردم‌سالاری د...

full text

رابطه عقل و دین از منظر استاد شهید مرتضی مطهری

مسئلۀ "عقل و دین" از کهن‌ترین موضوعاتی است که فیلسوفان و متکلمان مسیحی و مسلمان را به‌خود مشغول داشته و آنان را در گروه "ایمان‌گرایان"، و "عقل‌گرایان انتقادی، حداکثری و اعتدالی" جای داده است. از نظر استاد مطهری، به‌خودی خود، هیچ تضادی میان عقل و دین وجود ندارد و در تزاحم حکم عقل و شرع، حکم عقل مقدم است. به اعتقاد ایشان، عقل روح اسلام را درک و طبق آن عمل می‌کند، هرچند با برخی ظواهر روایی منافات ...

full text

نمودهای قرآن پژوهی در آثار استاد مطهری

 بخشى از تلاشهاى استاد مطهرى در راه تبیین و تفسیر قرآن گزارش شده است.  شهید مطهرى دست‌یابى به ادراک معانى و تفسیر قرآن را، از راه تأمل و تدبر در آیات آن ممکن مى‌شمارد و قرآن را مانند طبیعت، کتابى مى‌داند که براى یک زمان نازل نشده تا همه اسرار و رموز آن در همان زمان کشف شود. استاد در مورد شیوه درست فهم و تفسیر قرآن بر روش تفسیر قرآن با قرآن تأکید مى‌کند و خرد و اندیشه آدمى را زبان گویاى قرآن و ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای قرآنی

جلد ۵، شماره ۱۷-۱۸، صفحات ۵۶-۷۳

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023